Enerji Sektöründe Yatırımların Yönü Yapay Zeka Odaklı Projelere Kayıyor

Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) bu yıl yayımladığı Dünya Enerji Yatırımları raporuna göre, enerji sektöründe maliyetlerin yükselmesi ve politika belirsizliklerinin yatırım kararlarını etkilediği bilgisi derlendi. Bu belirsizliklerin etkisiyle sermayenin yapay zeka odaklı projelere yöneldiği gözlemlendi.

Şirketlerin enerji AR-GE harcamaları son yıllarda en düşük büyüme oranını kaydetti. 2020’den bu yana risk sermayesi yatırımlarında 8 milyar dolarlık azalma yaşandı. Yüksek faiz oranları, inovatif şirketler için öz sermaye yatırımını az çekici hale getirdi.

Yapay zeka ise hız kesmeden yoluna devam etti. Yapay zeka 2024’te, enerjiyle ilgili risk sermayesi yatırımlarının yaklaşık 3 katına denk gelen 84 milyar dolarlık yatırımı topladı.

Yapay zekaya artan ilgi, enerji optimizasyonu ve inovasyonunda fırsatlar doğurdu ve sektörü daha da ileri taşıdı.

Çinli Şirketlerin Küresel AR-GE Payı Avrupa’yı Geride Bıraktı

Rapora göre, 2025 yılı itibarıyla merkezi Çin’de bulunan şirketler, küresel enerji AR-GE harcamalarında en büyük paya sahip oldu. Çinli firmaların payı 2015’te yüzde 16 iken, 2025’te yüzde 38’e yükseldi ve Avrupalı firmaların önüne geçti.

Çin’deki kamu ve özel sektör arasındaki sınırların belirsizliği, enerjiyle ilgili inovasyonlarda daha uyumlu bir çalışma ortamı sağladı. Çin’in temiz enerji üretim zincirlerinde rekabet avantajı elde etmesine büyük katkı sağladı.

2015’te en yüksek enerji AR-GE bütçesine sahip 20 şirket arasında çoğunlukla ABD ve Avrupa merkezli otomotiv ve petrol-gaz şirketleri yer alıyordu. Ancak, 2024’e gelindiğinde listede önemli değişiklikler yaşandı.

Çinli saf batarya üreticisi CATL, BYD ve Tesla gibi elektrikli araç üreticileri ile birlikte listede yer aldı. Enerjikasyon için ekipman tedarik eden Denso, Schneider Electric ve Robert Bosch gibi firmalar da listede kendine yer buldu.

İlk 20’de kalan petrol ve gaz şirketleri ise Petrochina, Sinopec ve Saudi Aramco oldu.

Enerji AR-GE Alanında Sadece Yüzde 1 Büyüme Gözlendi

Şirketlerin enerji teknolojilerine yönelik AR-GE harcamaları son yıllarda belirgin şekilde yavaşladı. Kurumsal enerji AR-GE harcamaları, yalnızca yüzde 1 oranında artarak son 10 yılın en düşük seviyelerinden birine geriledi. Bu düşük büyüme, Kovid 19 salgınının etkili olduğu 2020 hariç tutulduğunda, kaydedilen en zayıf performans oldu.

Raporda, batarya, kömür, nükleer enerji, yenilenebilir enerji ve termik santral ekipmanları gibi kilit alanlarda faaliyet gösteren firmaların AR-GE yatırımlarını azalttığına dikkat çekildi. Yüksek sermaye maliyetleri ve belirsiz piyasa koşullarının, uzun vadeli ve riskli projelere yönelik iştahı düşürdüğü belirtiliyor.

Özel sektörün AR-GE motivasyonunda yaşanan bu kırılma, enerji dönüşüm sürecinde inovasyona odaklı sermayenin etkisinin arttığının bir göstergesi olarak karşımıza çıkıyor.