Tahıl Koridoru Muahedesi varlıklı ülkelere yaradı

Buna nazaran tahıl koridorundan sevk edilen eserlerin ulaştığı limanlardaki ülkelerin gelir kümelerine nazaran dağılımda en büyük hissesi yüksek gelirli ülkeler aldı. Tahıl Koridoru Anlaşması’nın imzalama sürecinin duyurulmasıyla birlikte düşüş eğilimine giren buğday fiyatları, Kasım 2022’de tıpkı düzeyini koruyor.

Anlaşmanın imzalanmasından sonra birinci geminin hareket ettiği 1 Ağustos’tan 27 Kasım 2022’ye kadar yaklaşık dört ay mühletince Ukrayna limanlarından yaklaşık 12 milyon ton eser sevk edildi. Sevk edilen eserler içerisinde en büyük hissesi yüzde 42 ile mısır, yüzde 29 ile buğday, yüzde 7 ile kanola, yüzde 6 ile ayçiçeği yağı aldı. Tahıl koridorundan sevk edilen eserlerin ulaştığı limanlardaki ülkelerin gelir kümelerine nazaran dağılımda ise en büyük hissesi yüksek gelirli ülkeler aldı. Toplam sevkiyatın yüzde 45’i İspanya, İtalya, Hollanda, Almanya, İsrail üzere ülkelerin limanlarına yapıldı. İkinci en büyük hissesi yüzde 29 ile üst-orta gelirli ülkeler aldı. Bu küme içinde yer alan Türkiye 1,5 milyon tonu aşan sevkiyatı ile üst-orta gelirli kümenin içinde yüzde 50’ye yakın oranla en büyük hissesi aldı. En düşük gelirli ülkelerin aldığı hisse ise yalnızca yüzde 4 oldu. Alt-orta gelir kümesinde bulunan ülkelerin ise yüzde 22 hisse almasıyla, sevk edilen toplam eserlerin yüzde 26’sı düşük gelirli ülkelere ulaştı.

Bugüne kadar 12 milyon ton sevkiyatı yapılan eserlerden yalnızca 435 bin tonu Afganistan, Etiyopya, Somali, Sudan ve Yemen’den oluşan en düşük gelirli ülkelerin limanlarına ulaştı. Öbür yandan Ukrayna’nın 2022 yılı Ocak-Ağustos devri buğday ihracatı 4,1 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu kıymet, bir evvelki yılın tıpkı aylarında (8,7 milyon ton) yapılan ihracatın yarısı kadarına denk geliyor.

Üst-orta ve yüksek gelirli ülkelerin ise Ukrayna’dan geçmiş yıllarda yaptıkları ithalat ölçüsüne birçok eserde ulaşılmamış gözüküyor. Örneğin en çok sevkiyatın yapıldığı İspanya geçen yıllarda 2-4 milyon ton ortasında Ukrayna’dan mısır ithalatı yapmıştı. Tahıl koridoruyla 1 milyon ton mısır İspanya limanlarına taşındı. Münasebetiyle üst-orta ve yüksek gelirli ülkeler şimdi geçmiş yıllardaki ithalat ölçülerine erişemedi.

AA